L’espace d’une matinée, le gymnase de la prison de Berkendael s’est transformé en salle de concert pour les détenues. Le son des percussions de Sysmo est venu briser temporairement l’ordre de la prison et remis les corps en mouvement. Une matinée trop exceptionnelle où ces femmes ont pu s’échapper…
Documentaire musical avec le groupe SYSMO dans la prison des femmes à Bruxelles, pour favoriser l’accès à la culture en milieu carcéral.
Un concert en prison dans le cadre des Journées Nationales de la Prison 2016
Une activité qui a été organisée en novembre 2016, pour la 3ème édition des Journées Nationales de la Prison (JNP). L’objectifs des ces journées est de favoriser au maximum l’échange entre l’intérieur et l’extérieur de la prison. Inspirée d’un événement similaire réalisé précédemment à Namur, l’idée était de clôturer la semaine des JNP par un événement IN/OUT : un concert ayant lieu en prison pour les détenus, filmé et diffusé le soir même à l’extérieur lors d’une soirée ouverte au public, à la cellule 133.
Depuis 2014, des Journées Nationales de la Prison (JNP) s’organisent en Belgique, à l’image de ce qui se fait en France depuis une vingtaine d’années. A l’initiative de plusieurs associations en lien avec le secteur carcéral, les JNP proposent des activités dans tout le pays afin de sensibiliser et d’informer le plus largement possible la société au sujet des conditions de détention, de la problématique pénale et pénitentiaire. Les JNP veulent interroger sur le sens et le rôle de la peine de prison.
A cette occasion, le groupe de percussionnistes SYSMO s’est produit pendant plus d’une heure à la prison pour femmes de Berkendael, à Bruxelles. Ce concert exceptionnel et interactif a permis aux détenues et au personnel pénitentiaire de se laisser emporter par les sons et les rythmes des percussions. Les applaudissements, l’enthousiasme et les pas de danse ont véritablement fait vibrer la prison pour un moment hors du temps.
En une journée, l’équipe de ZIN TV a réalisé un court documentaire de l’événement, « Quand la prison vibre », afin de le diffuser lors de la soirée de clôture des JNP 2016. Le défi pour les réalisateurs a consisté à rendre l’ambiance et l’émotion de ce concert tangibles tout en respectant l’anonymat des femmes détenues.
Pourquoi favoriser l’accès à la culture en prison ?
En Belgique, 1 personne sur 1000 en moyenne est incarcérée.
La Loi de principes de 2005 clarifie les droits et les devoirs des détenus, en précisant notamment que « Le détenu n’est soumis à aucune limitation de ses droits politiques, civils, sociaux, économiques ou culturels autre que les limitations qui découlent de sa condamnation pénale ou de la mesure privative de liberté,(…) » — Extrait Art. 6 § 1er
Selon cette loi, le détenu doit bénéficier d’un ensemble d’activités dans l’optique d’améliorer les perspectives d’une réinsertion réussie. Sont notamment considérées comme activités de formation : la formation socioculturelle, les activités culturelles, l’éducation physique.
La culture permet à chacun de se construire, de développer des connaissances, un sens critique, un savoir-faire, alimente l’imagination, la créativité, l’échange,…
Bien que considérées comme des citoyens comme les autres, les personnes détenues n’ont pas toutes la possibilité de participer à des activités et formations socioculturelles.
Selon une analyse réalisée par la Concertation des Associations Actives en Prison (CAAP)*** sur l’offre de services faite aux personnes détenues dans les prisons de Wallonie et de Bruxelles, près de la moitié de ces prisons ne proposent pas plus de 2 activités régulières par an. De plus, elles sont souvent limitées à un nombre restreint de participants en raison notamment du manque de locaux disponibles et de l’insuffisance de moyens alloués.
La culture en prison possède les bénéfices d’améliorer les conditions de détention, de diminuer les tensions éventuelles, d’accéder à une culture de qualité comme tout citoyen dans la société libre, d’acquérir des compétences, de réaliser un plan de détention constructif, de préparer une réinsertion sociale durable,…
La nécessité d’accéder à la culture, droit fondamental pour tout citoyen, est d’autant plus forte en prison qu’elle permet d’améliorer les chances d’une réinsertion réussie.
L’objectif de ce court documentaire est de servir d’outil de sensibilisation quant à l’importance et aux bienfaits de la culture en prison.
En le diffusant largement, nous espérons donner l’élan à d’autres pour réaliser davantage d’événements culturels en prison.
Quelques liens :
Site officiel de SYSMO
Site des Journées Nationales de la Prison en Belgique
De Nationale Dagen van de Gevangenis (NDP) 2016 en ZinTV presenteren : « Een gevangenis in beweging »
Documentaire — 10 minuten 09 – FR (met NL ondertiteling) — België 2016
Een concert van Sysmo in de gevangenis, een korte documentaire van ZIN TV, in het kader van de Nationale Dagen van de Gevangenis 2016
Korte voorstelling :
In november 2016, tijdens de derde editie van de Nationale Dagen van de Gevangenis (NDG), wouden de organisatoren een maximale uitwisseling tussen binnen en buiten de gevangenis aanmoedigen.
Geïnspireerd door een soortgelijk evenement dat eerder plaatsvond in Namen, werd het idee geboren om de week van de Nationale dagen (NDG) af te sluiten met een IN / OUT-evenement : een concert dat plaatsvond in de gevangenis voor gevangenen werd gefilmd en diezelfde avond uitgezonden buiten de muren op een openbaar event.
Lees meer :
Een concert in de gevangenis in het kader van de Nationale Dagen van de Gevangenis 2016
Sinds 2014 worden in België jaarlijks de Nationale Dagen van Gevangenis (NDG) georganiseerd. België volgt daarbij het voorbeeld van Frankrijk waar dit al een twintigtal jaar gaande is. Op initiatief van verschillende verenigingen uit de gevangenissector, zetten de Nationale Dagen van de Gevangenis activiteiten op in het hele land met als doel op de breedst mogelijke manier de samenleving te informeren en te sensibiliseren over de levensomstandigheden in detentie, het strafrecht en andere gevangeniskwesties. De NDG willen de betekenis en rol van de gevangenisstraf bevragen en kritisch belichten.
In dit kader gaf ook de percussiegroep Sysmo een optreden van meer dan een uur bij de vrouwen in de gevangenis van Berkendaal in Brussel. Bij dit unieke interactieve concert konden de gevangenen en gevangenispersoneel zich laten meeslepen door de klanken en ritmes van percussie. Het applaus, het enthousiasme en de danspassen brachten de gevangenis bijna letterlijk in beweging in een tijdloos moment.
Op diezelfde dag maakte het filmteam van ZIN TV hierover een korte documentaire. Deze werd uitgezonden op de slotavond van de Nationale Dagen van de Gevangenis 2016.
Het was een uitdaging voor de filmmakers om de stemming en emotie van dit concert te maken met inachtneming van de anonimiteit van de vrouwelijke gevangenen.
De film met de titel “Een gevangenis in beweging” is hier te ontdekken.
Waarom toegang tot cultuur in de gevangenis te bevorderen ?
In België leeft gemiddeld 1 op 1000 mensen in gevangenschap.
De Basiswet uit 2005 verduidelijkt de principes van de rechten en plichten van gedetineerden, waarin onder andere vermeld staat : ” De gedetineerde wordt aan geen andere beperkingen van zijn politieke, burgerlijke, sociale, economische of culturele rechten onderworpen dan deze die uit de strafrechtelijke veroordeling of uit de vrijheidsbenemende maatregel voortvloeien (…) “- Uittreksel Art. 6 § 1
Op grond van deze wet heeft de gedetineerde recht op een reeks van activiteiten om de kansen op een succesvolle re-integratie te verhogen. Voorbeelden van zulke activiteiten zijn socio-culturele vorming, culturele activiteiten, sport en onderwijs.
Cultuur kan een manier zijn voor elk individu om zich te ontplooien, kennis te ontwikkelen, kritisch na te denken, zijn verbeelding te laten werken, creativiteit uit te lokken, …
Hoewel gedetineerden beschouwd worden als burgers zoals de anderen, hebben zij niet dezelfde mogelijkheden om deel te nemen aan activiteiten en sociaal-culturele vormingen.
Volgens een analyse van het Concertation des Associations Actives en Prison (CAAP) op het dienstenaanbod voor gedetineerden in gevangenissen in Wallonië en Brussel, bieden bijna de helft van deze gevangenissen niet meer dan 2 reguliere activiteiten aan per jaar.
Bovendien zijn ze vaak beperkt tot een klein aantal deelnemers als gevolg van het gebrek aan beschikbare ruimte en het gebrek aan middelen.
Cultuur aanbieden in de gevangenis maakt het mogelijk om de levensomstandigheden in de gevangenis te verbeteren, eventuele spanningen te verminderen, toegang te geven tot kwaliteitscultuur – net als iedere burger in de vrije samenleving, om vaardigheden te verwerven, om een constructief detentieplan te verwezenlijken en een duurzame re-integratie voor te bereiden.
De behoefte aan cultuur, een fundamenteel recht van elke burger, is mogelijks nog sterker in de gevangenis waar ze de kans op een succesvolle re-integratie ondersteunt.
Deze korte documentaire kan dienen als een sensibiliseringsmiddel om het belang en de voordelen van cultuur in de gevangenis aan te tonen.
Door de documentaire op grote schaal te verspreiden, hopen we anderen te stimuleren om meer culturele evenementen in de gevangenis te laten plaatsvinden.
Links in het artikel te zetten :
* Officiële Site Sysmo : http://www.sysmo.be/
** Site van de Nationale Dagen van de Gevangenis in België http://www.jnp-ndg.be/FR/index.php
*** CAAP website : http://www.caap.be/